Hıçkırık Nedenleri ve Tedavisi

Hıçkırık, göğüs boşluğu ve karın boşluğunu birbirinden ayıran diyafram kasının ani kasılması ve ses telleri arasındaki açıklığın istemsiz şekilde kapanması sonucu meydana gelen tipik bir sestir. Halk arasında hıçkırık olarak bilinen bu durum, tıp dilinde 'singultus' olarak tanımlanmıştır.

Hıçkırığın birçok nedeni vardır. Bunlardan en yaygın olanı midenin aşırı şekilde gerilmesidir. Psikolojik sıkıntılar, hava yutma, mide yüzeyinin tahrişi, çeşitli metabolik düzensizlikler bu gerilmeyi tetikleyerek hıçkırığa neden olabilir. Ayrıca, hızlı yemek yeme, alkol ve sigara kullanımı da hıçkırığa neden olabilmektedir. Ancak, yemek ve alkol sonrasında oluşan hıçkırıklar mide rahatladığında kendiliğinden geçer. Uzun süre ağız açık gülmek de hıçkırığa neden olabilir; gülerken içe çekilen derin nefes bol miktarda hava yutulmasına yol açar ve bu da hıçkırığa neden olur. Bu tür hıçkırıklar genellikle kısa süreli olur.

Halk arasında, diyafram kasılmalarını kesintiye uğratarak hıçkırığı önlemeyi amaçlayan çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. En bilinen yöntemlerden biri, kişinin elinden geldiği kadar uzun süre nefesini tutmasıdır. Tam hıçkıracakken dik durarak yutkunmanın da hıçkırığı geçirdiği bilinmektedir. Yine halk arasında su içmenin, küp şeker emmenin, torba içine soluk alıp vermenin, dili çekmenin, buzlu su ile gargara yapmanın, hıçkıran kişiyi korkutmanın ya da tiksindirmenin hıçkırığı kestiği söylenmektedir.

Uzun süre geçmeyen hıçkırık, mide tahrişi ve metabolik rahatsızlıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çok uzun süren ve ağır seyreden hıçkırık durumlarında diyafram sinirine cerrahi müdahale gerekebilir. Bir aydan uzun süren hıçkırığın kilo kaybı, aşırı halsizlik ve uykusuzluk gibi başka şikayetlere neden olduğu bilinmektedir. Uzun süre geçmeyen hıçkırık şikayetleri erkeklerde daha sık görülmektedir. Geçmeyen hıçkırıklar diyafram kasındaki sinirlerde meydana gelen zedelenme, tümör, kist, guatr, larenjit gibi hastalıkların sonucu olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca, merkezi sinir sistemini etkileyen MS, menenjit, beyin travması, karaciğerde gelişen kistler, kalp büyümesi, mide kanseri, bağırsak tıkanıklığı, böbrek fonksiyonlarında azalma ya da böbreklerde aşırı hızlı çalışma gibi metabolik rahatsızlıklar da hıçkırığa neden olabilir. Uzun süren hıçkırık kesinlikle bir hekim tarafından değerlendirilmelidir, çünkü kalp krizine bile yol açabilir. Ayrıca, yakın zamanda geçirilen operasyonlar ve kullanılan ilaçlar da yan etki olarak hıçkırığa neden olabilir. Bazen hıçkırığa neden olan faktörler bulunamaz. Örneğin, neden hıçkırdığı tespit edilemeyen Charles Osborne 69 yıl boyunca hıçkırarak tıp tarihine geçmiştir.

Psikolojik faktörlerden kaynaklı mide sinirlerinin gerilmesi ve kişinin strese girdiği anlarda ortaya çıkan hıçkırık türüdür. Duygusal faktörler, kaygı, endişe, korku gibi stres yaratan çevresel şartlar diyaframı etkileyen hormonların salınmasına neden olur. Hormonların aşırı salınması ile diyaframdaki kasılmalar tetiklenebilir. Yine gerginliğin mideye vurması mide kaslarının gerilmesinin bir sebebidir. Strese bağlı hıçkırık şikayeti %93 oranında kadınlarda görülmektedir. Özellikle adet öncesi gerginliğin bir sonucu olarak hıçkırık ortaya çıkabilmektedir. Erkeklerde ise bu oran %7 kadardır. Bazı kişiler hipnoz ile tedavi edilebileceğini söylese de bu yöntem doktorlar tarafından önerilmez. İlaçla tedavi, psikoterapi ya da akupunktur gibi yöntemlerden uygun olanı doktor tarafından belirlenmelidir.

Gebelik sırasında bebeğin gelişimi ile birlikte anne vücudu genişlemeye başlar. 4. aydan sonra bebek iç organlara baskı yaparak diyaframın kasılmasına neden olabilir. Gebelikte hıçkırık oldukça yaygın bir durumdur ve anne adaylarının telaşa kapılmaması gerekir. Rahat bir yere geçerek bebeğin diyafram üzerindeki baskısını azaltmak, uygun pozisyonu bulmaya çalışmak ve nefes egzersizleri ile solunum sistemini düzenlemeye çalışmak rahatlamaya yardımcı olabilir. Ancak, 2 saatten uzun süren hıçkırık için aile hekimi aranmalıdır.